Việt Nam là một nước nông nghiệp lâu đời, có truyền thống trồng cây lúa nước, với trên dưới 80% dân số sống ở nông thôn. Nông dân hiện nay chiếm trên 70% dân số nước ta và trên 50% lực lượng lao động xã hội. Đến nay, Hội Nông dân Việt Nam đã có trên 10 triệu hội viên. Đảng và Nhà nước ta luôn xác định: nông nghiệp- nông thôn- nông dân có vị trí chiến lược và là lực lượng quan trọng để phát triển kinh tế, xã hội bền vững, ổn định chính trị, đảm bảo an ninh quốc phòng, đặc biệt là an ninh lương thực.Vì vậy, vấn đề nâng cao chất lượng đội ngũ nông dân và làm thế nào để phát huy vai trò của nông dân trong thời đại công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước là vấn đề rất cần được quan tâm. Muốn thực hiện tốt được điều này, cần phải nắm bắt được tâm tư, nguyện vọng của nông dân để từ đó đưa ra được những chính sách, quyết sách phù hợp, ổn định cuộc sống cho người nông dân, tạo cho họ sự yên tâm, vững bước đi lên phát triển nông nghiệp, góp phần vào việc phát triển đất nước.

             I. SỰ CẦN THIẾT CỦA HOẠT ĐỘNG NẮM BẮT VÀ PHẢN ÁNH TÂM TƯ, NGUYỆN VỌNG CỦA HỘI VIÊN, NÔNG DÂN

             1.Khái niệm và biểu hiện của tâm tư, nguyện vọng

1.1.Khái niệm

Theo từ điển Tiếng Việt (Viện Ngôn ngữ học, 2006):

Tâm tư: Là những điều đang suy nghĩ trong lòng.

Nguyện vọng: Là điều mong muốn.

          Cụm từ “tâm tư, nguyện vọng” thường xuất hiện trong ngôn ngữ báo chí, ngôn ngữ văn bản. Hiểu một cách chung nhất thì “tâm tư, nguyện vọng” là những băn khoăn, suy nghĩ trong lòng chưa được giải tỏa, những mong muốn của con người đang chờ đợi được đáp ứng.

            1.2.Biểu hiện của tâm tư, nguyện vọng

          -Tâm tư, nguyện vọng được biểu hiện thông qua dư luận xã hội, đó là những ý kiến chung thể hiện sự đánh giá, nhận xét và thái độ, cảm xúc của quần chúng về các hiện tượng, sự kiện xã hội có liên quan đến lợi ích và hứng thú của quần chúng, được quần chúng quan tâm, dư luận xã hội phản ánh tâm tư, nguyện vọng, quan điểm, mong muốn của chủ thể- người dân.

               -Dư luận xã hội thường biểu hiện ở hai dạng:

             +Mức độ tinh thần: Là những ý kiến đánh giá, nhận xét và thái độ, tình cảm của quần chúng về hiện tượng, sự kiện xã hội. Đặc biệt là thái độ với chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, hoạt động lãnh đạo, quản lý của cán bộ Đảng, chính quyền…

           +Mức độ hành động thực tiễn: là hệ thống hành vi hành động thực tiễn cụ thể.

           2. Sự cần thiết phải nắm bắt và phản ánh tâm tư, nguyện vọng hội viên nông dân

          -Việc nắm bắt và phản ánh tâm tư, nguyện vọng của hội viên,nông dân có ý nghĩa quan trọng đối với công tác lãnh đạo, quản lý của Đảng, Nhà nước. Chỉ có nắm bắt được tình hình cuộc sống, tâm tư, nguyện vọng của người nông dân thì mới có thể đưa ra những chính sách phù hợp nhằm phát huy vai trò của nông dân, giữ vững ổn định và phát triển kinh tế- xã hội và nâng cao  được cuộc sống cho người nông dân.

          -Nước ta đang xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, của dân, do dân và vì dân. Tiếng nói của người dân sẽ ngày càng được chú trọng hơn khi các cơ quan quyền lực ban hành một chính sách nào đó. Việc thường xuyên nắm bắt tâm tư nguyệnvọng của quần chúng nhân dân nói chung và của nông dân nói riêng có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc tăng cường dân chủ và trong việc tạo điều kiện cho nông dân tham gia ý kiến vào những vấn đề quan trọng của đất nước, đồng thời tăng cường tiếng nói của nông dân trong đời sống chính trị xã hội.

         Thực tế cho thấy, tất cả những tâm tư, nguyện vọng, bức xúc của người nông dân, nếu không được quan tâm, nắm bắt kịp thời, giải quyết đúng lúc, có thể chuyển thành những cuộc “phản ứng tập thể” hoặc dưới các hình thức phức tạp khác, gây mất ổn định chính trị, kinh tế, xã hội, ảnh hưởng đến an ninh quốc phòng, đặc biệt là an ninh lương thực của đất nước.

         II. PHƯƠNG PHÁP NẮM BẮT VÀ PHẢN ÁNH TÂM TƯ NGUYỆN VỌNG CỦA HỘI VIÊN NÔNG DÂN

           1.Nắm tâm tư, nguyện vọng của hội viên, nông dân

           Có hai phương thức chủ yếu để nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của hội viên,nông dân. Đó là:

          1.1.Thông qua nguồn thông tin nội bộ

          Tâm tư, nguyện vọng của nông dân được thu thập thông qua công tác tư tưởng, các cuộc hội thảo, tiếp xúc với hội viên,nông dân do Đảng, chính quyền, Hội Nông dân và các đoàn thể tiến hành. Những thông tin thường có giá trị thời sự, kịp thời và sống động, phản ánh được tâm trạng, mong muốn của hội viên,nông dân qua các cuộc tiếp xúc. Tuy nhiên, những thông tin này cũng có điểm yếu vì nó thường chỉ phản ánh khía cạnh định tính chứ không phải định lượng của các ý kiến đánh giá cũng như ít mang tính đại diện và dễ bị thiên lệch do mong muốn của những người chịu trách nhiệm cung cấp báo cáo.

           1.2.Điều tra dư luận xã hội

          Có bốn phương pháp chủ yếu để tiến hành cuộc điều tra dư luận xã hội đối với hội viên, nông dân nhằm tìm hiểu tâm tư nguyện vọng của họ. Đó là: Phân tích nội dung tài liệu, quan sát, phỏng vấn trực tiếp, trưng cầu ý kiến bằng bảng hỏi. Trong đó trưng cầu ý kiến bằng bảng hỏi là phương pháp mạnh nhất và thường được sử dụng nhiều nhất.

*Phân tích nội dung tài liệu

          Sử dụng các phương pháp này để phân tích các sản phẩm thông tin đại chúng như báo viết, phát thanh, truyền hình, thư từ của hội viên,nông dân gửi đến các cơ quan chức năng hoặc biên bản các hội nghị, buổi họp mặt, tiếp xúc với cử tri là đối tượng hội viên nông dân. Cũng có thể thông qua nghiên cứu đơn, thư, khiếu nại, tố cáo của hội viên,nông dân gửi về Trung ương Hội Nông dânViệt Nam, Hội Nông dân các tỉnh, về các cơ quan,ban,ngành của Đảng và Chính phủ nhằm tìm hiểu các kiến nghị, mong muốn, bức xúc chưa được giải tỏa của người nông dân.

*Quan sát

           Là một phương pháp điều tra thực địa nhằm ghi nhận lại diễn biến tâm lý của người nông dân thông qua các ghi chép thực địa về hành vi, thái độ đồng tình hay phản bác đối với các chủ trương, chính sách được thực thi. Phương pháp này rất hữu ích tại các buổi họp, tiếp xúc cử tri. Các quan sát cũng giúp chúng ta xác định được chiều sâu tâm lý của các ý kiến cũng như sự lây lan ý kiến trong nhóm, trong đám đông. Kết quả các quan sát này rất có ích cho việc phân tích, bổ sung các luồng ý kiến của các chủ thể khác nhau.

*Phương pháp phỏng vấn

          Có thể tiến hành phương pháp này bằng nhiều cách thức: phỏng vấn trực tiếp, phỏng vấn qua điện thoại, nhưng với điều kiện Việt Nam và với đối tượng được phỏng vấn là hội viên,nông dân thì chỉ có cách thức phỏng vấn trực diện là có hiệu quả.

         Một phỏng vấn trực diện được thực hiện khi điều tra viên gặp mặt hỏi trực tiếp người được điều tra.

         Phỏng vấn trực diện có ưu điểm là: quan sát được hành vi, thái độ của người trả lời để điều chỉnh và làm rõ thông tin, tìm đúng đối tượng và có thể hỏi dài hơn một chút mà không bị từ chối thẳng. Bên cạnh những ưu điểm trên thì phỏng vấn trực diện cũng gặp phải một số nhược điểm như: chi phí cao, nhất là phải đi lại xa; việc chọn người trả lời dễ theo cảm nhận cá nhân.

           *Trưng cầu ý kiến bằng bảng hỏi

            Là phương pháp phổ biến nhất để điều tra dư luận xã hội nhằm tìm hiểu tâm tư, nguyện vọng của hội viên,nông dân. Phương pháp này được tiến hành bằng cách phát phiếu trưng cầu ý kiến với các câu hỏi và phương án trả lời định sẵn (bảng hỏi) đến với nhiều đối tượng trả lời. Sử dụng phương pháp này chúng ta sẽ nhận được câu trả lời của tập hợp người tương đối nhỏ(mẫu), nhưng lại có tính đại diện cho tập hợp người lớn (tập hợp gốc) với những chi phí tương đối tiết kiệm. Kết quả của những cuộc thăm dò ý kiến (dư luận)- hình thức đặc biệt của điều tra chọn mẫu thường được đăng tải trên các phương tiện thông tin đại chúng như: tỷ lệ % ủng hộ một chủ trương, chính sách nông nghiệp của Nhà nước, hay đồng ý hay phản đối một chủ trương, chính sách nhất định.

            Tổ chức cuộc điều tra thành công đòi hỏi phải tuân thủ các thủ tục, quy tắc của một cuộc điều tra xã hội học, trong đó nổi lên vấn đề quan trọng là chọn mẫu và xây dựng bảng hỏi.

           Việc nắm bắt, điều tra dư luận xã hội nhằm tìm hiểu tâm tư, nguyện vọng của hội viên nông dân nên sử dụng tổng hợp cả bốn phương pháp trên, kết hợp với việc nắm bắt thông tin qua các kênh chính thức của các tổ chức Đảng và Nhà nước. Công việc này phải được tiến hành thường xuyên theo định kỳ, nhất là đối với các sự kiện đặc biệt như bầu cử Quốc hội, Đại hội Đảng, công bố các chủ trương, chính sách lớn…Chỉ có như vậy chúng ta mới thực sự hiểu được tâm tư, nguyện vọng của hội viên,nông dân trong công cuộc công nghiệp hóa- hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn và xây dựng nông thôn mới.

           2. Phản ánh tâm tư,nguyện vọng của hội viên, nông dân

         Phản ánh kịp thời với cấp ủy Đảng, chính quyền, Hội Nông dân cấp trên tình hình tâm tư,nguyện vọng của nông dân thông qua các hình thức cơ bản sau:

- Phản ánh trực diện thông qua các cuộc họp, các buổi làm việc giữa Hội với cấp ủy Đảng, chính quyền, Hội Nông dân cấp trên.

          - Phản ánh bằng văn bản gửi đến cấp ủy Đảng, chính quyền, các ban ngành có liên quan và Hội Nông dân cấp trên./.

                                                                                                                   Ban Tuyên huấn (biên tập)